SŁOWNIK POJĘĆ

LITERA A

Azymut
Azymut to kąt mierzony w poziomie między kierunkiem północnym a linią prowadzoną od obserwatora do danego punktu. Jest podstawowym elementem w nawigacji i geodezji, pozwalającym określić orientację jednego punktu względem drugiego. W geodezji azymut jest wykorzystywany do precyzyjnego ustalania położenia punktów na Ziemi, a jego pomiar odbywa się za pomocą instrumentów takich jak teodolit czy kompas geodezyjny, co umożliwia określenie kierunku działek, granic czy obiektów budowlanych.

Altimetria
Altimetria to dziedzina geodezji zajmująca się pomiarową determinacją wysokości punktów nad określonym poziomem odniesienia, zazwyczaj poziomem morza. Metody altimetryczne umożliwiają tworzenie map wysokościowych, modeli terenu oraz przeprowadzanie analiz związanych z różnicami wysokości. Altimetria jest niezbędna w projektowaniu infrastruktury, zarządzaniu wodami, rolnictwie oraz badaniach środowiskowych, oferując kluczowe dane do oceny zagrożeń, takich jak powodzie czy erozja.

Anomalie grawimetryczne
Anomalie grawimetryczne to odchylenia wartości przyspieszenia grawitacyjnego od wartości średniej dla Ziemi, spowodowane nierównomiernościami w jej budowie i rozkładzie mas. Badanie tych anomalii umożliwia lepsze zrozumienie struktury geologicznej planety, w tym rozkładu gór, kotlin czy zasobów mineralnych. Anomalie te są ważne w geofizyce i geodezji, gdzie służą m.in. do precyzyjnego modelowania geoidy, co jest kluczowe dla pomiarów wysokościowych i nawigacji satelitarnej.

Aproksymacja terenu
Aproksymacja terenu to proces modelowania powierzchni terenu za pomocą uproszczonych form matematycznych, takich jak płaszczyzny, wielomiany czy funkcje sklejane. Stosuje się ją w celu odtworzenia charakterystyk terenu na podstawie ograniczonej liczby pomiarów, co jest podstawą tworzenia map cyfrowych, modeli terenu 3D czy analiz geomorfologicznych. Aproksymacja umożliwia efektywną analizę i wizualizację dużych obszarów, ułatwiając planowanie przestrzenne i zarządzanie terenami.

Archiwizacja danych geodezyjnych
Archiwizacja danych geodezyjnych to proces systematycznego zbierania, organizowania i przechowywania informacji pozyskanych podczas prac geodezyjnych. Obejmuje ona zarówno dane cyfrowe, jak i dokumentację papierową, taką jak mapy, plany, wyniki pomiarów czy opisy techniczne. Poprawna archiwizacja jest kluczowa dla zachowania ciągłości informacyjnej, umożliwia szybki dostęp do historycznych danych, wspiera procesy decyzyjne i zapewnia podstawę do przyszłych analiz i prac geodezyjnych.

LITERA B

Baza danych przestrzennych
Baza danych przestrzennych to zbiór informacji o obiektach i zjawiskach lokalizowanych na powierzchni Ziemi, zawierający dane zarówno geometryczne (położenie, kształt), jak i opisowe (atrybuty). Służy do efektywnego przechowywania, analizy i prezentacji danych geograficznych, wspierając systemy GIS w procesach decyzyjnych związanych z planowaniem przestrzennym, zarządzaniem środowiskiem, monitorowaniem infrastruktury czy zarządzaniem kryzysowym. Dzięki strukturze umożliwiającej przestrzenne zapytania, baza ta jest niezbędnym narzędziem w nowoczesnej geodezji i kartografii.

Budowle hydrotechniczne (pomiary)
Pomiary budowli hydrotechnicznych to specjalistyczne prace geodezyjne, mające na celu monitorowanie stanu technicznego i bezpieczeństwa takich obiektów jak tamy, kanały, śluzy czy przepusty. Obejmują one zarówno pomiary inwentaryzacyjne, kontrolne, jak i precyzyjne pomiary przemieszczeń. Dzięki tym działaniom możliwa jest ocena ryzyka uszkodzeń, planowanie remontów oraz zapewnienie ciągłości bezpiecznego użytkowania infrastruktury wodnej. Pomiary te wymagają zastosowania zaawansowanych technik i sprzętu geodezyjnego.

Błędy pomiarowe
Błędy pomiarowe to nieunikniona część procesu pomiarowego, wynikająca z ograniczeń sprzętu pomiarowego, warunków środowiskowych oraz czynników ludzkich. W geodezji błędy te klasyfikuje się na systematyczne, przypadkowe i grubościowe. Zrozumienie i minimalizacja błędów pomiarowych, poprzez odpowiednie metody kalibracji, szacowania i analizy statystycznej, jest kluczowe dla poprawy dokładności wyników pomiarów geodezyjnych oraz analiz przestrzennych, stanowiąc fundament rzetelnych prac geodezyjnych.

Budynki (inwentaryzacja)
Inwentaryzacja budynków to proces geodezyjny polegający na dokładnym pomiarze i opisie budynków oraz ich części składowych w celu utworzenia lub aktualizacji dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Informacje te są niezbędne do celów projektowych, prawnych, jak również do zarządzania nieruchomościami. Inwentaryzacja umożliwia również uzyskanie danych niezbędnych do oceny stanu technicznego obiektów, planowania remontów czy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.

BPN (Baza Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego)
Baza Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego (BPN) to scentralizowany zbiór danych geodezyjnych, kartograficznych oraz informacji o terenie, zarządzany przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. BPN stanowi oficjalne źródło danych przestrzennych w Polsce, zapewniając dostęp do aktualnych i wiarygodnych informacji geodezyjnych, takich jak mapy, ewidencje gruntów i budynków, rejestr cen nieruchomości czy bazy danych obiektów topograficznych. Baza ta odgrywa kluczową rolę w planowaniu przestrzennym, zarządzaniu nieruchomościami oraz w wielu innych dziedzinach gospodarki i administracji.

LITERA C

Cyfrowa mapa zasadnicza
Cyfrowa mapa zasadnicza (CMZ) to podstawowy dokument kartograficzny, przedstawiający w formie cyfrowej detale terenu i obiekty geograficzne z dużą dokładnością. CMZ zawiera dane o granicach działek, budynkach, sieciach infrastrukturalnych oraz elementach topograficznych. Jest niezbędna w planowaniu przestrzennym, projektowaniu infrastruktury, zarządzaniu nieruchomościami oraz w pracach geodezyjnych i kartograficznych. CMZ umożliwia szybki dostęp do precyzyjnych informacji o terenie, wspierając procesy decyzyjne i projektowe w wielu dziedzinach.

Cechy stałe terenu
Cechy stałe terenu to trwałe i łatwo rozpoznawalne punkty na Ziemi, takie jak budowle, drzewa, skrzyżowania dróg czy elementy hydrograficzne, wykorzystywane jako punkty odniesienia w pomiarach geodezyjnych. Służą do orientacji w terenie, umożliwiając precyzyjne określenie położenia mierzonych obiektów. Ich stabilność i trwałość są kluczowe dla zachowania ciągłości danych przestrzennych oraz dla dokładności pomiarów i mapowania geodezyjnego.

Certyfikacja geodetów
Certyfikacja geodetów to proces weryfikacji kwalifikacji zawodowych geodetów, mający na celu zapewnienie wysokiej jakości usług geodezyjnych. Certyfikacja jest realizowana przez odpowiednie organy i instytucje, które oceniają wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne kandydatów, opierając się na standardach zawodowych i etycznych. Posiadanie certyfikatu potwierdza kompetencje geodety, buduje zaufanie klientów i jest często wymagane przy realizacji zadań o specjalistycznym lub oficjalnym charakterze.

Czas światowy (UTC)
Czas światowy (UTC – Universal Time Coordinated) to standard czasu, który opiera się na średnim Słońcu, z uwzględnieniem sekund przestępnych w celu kompensacji zmian w rotacji Ziemi. UTC jest wykorzystywany w całym świecie jako jednolita skala czasu w nawigacji, komunikacji, geodezji i wielu innych dziedzinach. Dla geodetów, precyzyjne określenie czasu jest kluczowe przy wykorzystaniu systemów satelitarnych do pomiarów, ponieważ pozwala na dokładne określenie pozycji.

Cyfrowe modele terenu
Cyfrowe modele terenu (DMT) to trójwymiarowe reprezentacje powierzchni Ziemi, tworzone na podstawie danych przestrzennych. Modele te przedstawiają wysokościowe cechy terenu, pomijając obiekty budowlane i roślinność, co pozwala na analizę kształtów terenu, spadków, ekspozycji czy potencjalnych zagrożeń naturalnych. DMT są wykorzystywane w planowaniu przestrzennym, projektowaniu inżynierskim, zarządzaniu zasobami naturalnymi oraz w analizach środowiskowych, oferując podstawę do szeroko zakrojonych analiz i symulacji.
 

LITERA D

Dalmierz
Dalmierz to urządzenie służące do precyzyjnego pomiaru odległości między dwoma punktami. W geodezji wykorzystuje się głównie dalmierze laserowe, które, dzięki zastosowaniu promieniowania laserowego, pozwalają na szybkie i dokładne określenie dystansu nawet na duże odległości. Pomiar za pomocą dalmierza jest niezastąpiony w pracach terenowych, w tym przy wytyczaniu granic, pomiarach inwentaryzacyjnych czy kontroli obiektów budowlanych, oferując wysoką dokładność przy minimalnym błędzie pomiarowym.

Działka ewidencyjna
Działka ewidencyjna to podstawowa jednostka w systemie ewidencji gruntów, stanowiąca fragment powierzchni Ziemi o określonych granicach i numerze ewidencyjnym. Jest to formalny, prawnie uznany element struktury nieruchomości, rejestrowany w katastrze nieruchomości wraz z informacjami o właścicielach, użytkowaniu, powierzchni, a także wartości gruntów. Ewidencja działek jest niezbędna dla zarządzania przestrzennego, transakcji nieruchomościami oraz planowania infrastrukturalnego.

Długość geograficzna
Długość geograficzna to miara określająca położenie punktu na powierzchni Ziemi w stosunku do południka zerowego, który przebiega przez obserwatorium w Greenwich. Jest to jeden z dwóch współrzędnych geograficznych (obok szerokości geograficznej), wyrażanych w stopniach, umożliwiających precyzyjne określenie lokalizacji dowolnego miejsca na globie. Długość geograficzna jest kluczowa w nawigacji, geodezji i kartografii, umożliwiając mapowanie i lokalizację obiektów.

Dane LiDAR
Dane LiDAR (Light Detection and Ranging) to informacje pozyskiwane za pomocą technologii zdalnego pomiaru, która wykorzystuje światło laserowe do tworzenia precyzyjnych trójwymiarowych modeli powierzchni Ziemi i obiektów na niej się znajdujących. Technologia LiDAR jest stosowana w geodezji, leśnictwie, archeologii oraz badaniach środowiskowych, umożliwiając szczegółową analizę terenu, detekcję obiektów oraz modelowanie przestrzenne z wysoką dokładnością.

Dokumentacja geodezyjna
Dokumentacja geodezyjna to zbiór dokumentów zawierających wyniki pomiarów geodezyjnych, mapy, plany, opisy techniczne oraz inne materiały powiązane z wykonanymi pracami geodezyjnymi. Jest niezbędna do legalizacji obiektów budowlanych, zmian w ewidencji gruntów i budynków, ustalania granic nieruchomości oraz do celów projektowych. Dokumentacja geodezyjna stanowi formalny dowód przeprowadzonych pomiarów i analiz, służąc zarówno właścicielom nieruchomości, projektantom, jak i organom administracji.

LITERA E

Ewidencja gruntów
Ewidencja gruntów to oficjalny rejestr zawierający informacje o terenach, ich granicach, właścicielach, użytkowaniu, wartości i klasie gruntów. Jest niezbędna dla celów administracyjnych, prawnych, podatkowych oraz planowania przestrzennego. Umożliwia identyfikację i zarządzanie zasobami gruntowymi, a także stanowi podstawę do dokonywania transakcji nieruchomościami. Ewidencja jest prowadzona przez odpowiednie organy administracji geodezyjnej i jest dostępna dla podmiotów publicznych oraz, w ograniczonym zakresie, dla osób prywatnych.

Eksploracja geodezyjna
Eksploracja geodezyjna to proces badawczy polegający na zbieraniu danych geodezyjnych i geofizycznych z danego obszaru w celu analizy jego właściwości fizycznych i geograficznych. Umożliwia ona dokładne rozpoznanie terenu, w tym identyfikację cech topograficznych, struktur geologicznych oraz wszelkich anomalii. Eksploracja jest fundamentem dla planowania przestrzennego, prac budowlanych, eksploatacji zasobów naturalnych oraz działań ochronnych i środowiskowych.

Ekranizacja map
Ekranizacja map to proces digitalizacji i przetwarzania tradycyjnych map papierowych do formy elektronicznej. Umożliwia to łatwy dostęp, przetwarzanie i analizę danych kartograficznych za pomocą systemów informacji geograficznej (GIS). Ekranizacja znacząco poprawia efektywność pracy z mapami, pozwala na szybką aktualizację danych oraz ich udostępnianie szerokiemu gronu użytkowników. Jest kluczowym elementem w zarządzaniu przestrzennym, planowaniu infrastrukturalnym i monitoringu środowiska.

Elipsoida odniesienia
Elipsoida odniesienia to matematyczny model Ziemi, używany do precyzyjnego określania pozycji geograficznych na jej powierzchni. Stanowi uproszczenie rzeczywistego kształtu Ziemi, ignorując lokalne nieregularności topograficzne. Jest podstawą dla obliczeń geodezyjnych i ustalania współrzędnych geograficznych. Wybór odpowiedniej elipsoidy odniesienia ma kluczowe znaczenie dla dokładności pomiarów geodezyjnych, nawigacji i mapowania.

Elektroniczny obraz mapy
Elektroniczny obraz mapy to cyfrowa forma prezentacji danych kartograficznych, dostępna na urządzeniach elektronicznych. Umożliwia ona interaktywne przeglądanie, skalowanie i analizę map, a także szybki dostęp do szczegółowych informacji o terenie. Elektroniczne obrazy map są wykorzystywane w systemach informacji geograficznej (GIS), nawigacji GPS oraz w aplikacjach mobilnych, oferując użytkownikom elastyczne i funkcjonalne narzędzie do eksploracji danych przestrzennych.

LITERA F

Fotogrametria
Fotogrametria to dziedzina zajmująca się pozyskiwaniem informacji o obiektach fizycznych i środowisku poprzez interpretację i analizę obrazów fotograficznych i wzorców elektromagnetycznych. Technika ta umożliwia tworzenie dokładnych map, modeli 3D terenu czy budynków na podstawie zdjęć lotniczych lub satelitarnych. Fotogrametria jest kluczowa w geodezji, kartografii, architekturze, inżynierii oraz archeologii, oferując efektywne narzędzia do badania i dokumentowania przestrzeni.

Fotointerpretacja
Fotointerpretacja polega na analizie zdjęć lotniczych i satelitarnych w celu rozpoznania i klasyfikacji obiektów na Ziemi. Jest to proces subiektywny, w którym specjalista ocenia formy terenowe, rodzaje roślinności, zabudowania oraz inne cechy charakterystyczne terenu. Fotointerpretacja jest stosowana w planowaniu przestrzennym, monitorowaniu środowiska, rolnictwie i leśnictwie, pomagając w identyfikacji zmian i zarządzaniu zasobami naturalnymi.

Fotomapa
Fotomapa to mapa stworzona na podstawie zdjęć lotniczych lub satelitarnych, na której dodatkowo mogą być naniesione elementy kartograficzne, takie jak granice, nazwy geograficzne czy infrastruktura. Łączy w sobie dokładność fotogrametrycznych pomiarów z użytecznością tradycyjnych map, oferując cenne źródło informacji dla geodetów, planistów i badaczy terenu.

Frazy geodezyjne
Frazy geodezyjne to specjalistyczny język i terminologia używana w geodezji do opisu metod, procesów, instrumentów i wyników pomiarów. Obejmuje ona takie pojęcia jak triangulacja, trilateracja, niwelacja, azymut czy elipsoida. Znajomość tych fraz jest niezbędna dla profesjonalistów zajmujących się pomiarami ziemskimi, kartografią i zarządzaniem przestrzennym.

Figury geodezyjne
Figury geodezyjne to proste lub złożone kształty geometryczne, wykorzystywane w geodezji do pomiarów i obliczeń. Mogą one obejmować linie, trójkąty, wielokąty czy elipsy. Są one fundamentem dla metod triangulacji i trilateracji, służąc do precyzyjnego określenia położenia punktów na powierzchni Ziemi i tworzenia map.

LITERA G

Geoida
Geoida to model fizycznej powierzchni Ziemi, odpowiadający średniemu poziomowi morza i wydłużającemu się kontynuacjom pod lądem. Geoida jest nieregularna ze względu na zmienne rozkłady gęstości wewnątrz Ziemi, co wpływa na lokalne przyspieszenie grawitacyjne. Jest podstawą do pomiarów wysokościowych w geodezji i pomaga w dokładnym modelowaniu powierzchni ziemskiej.

Georeferencja
Georeferencja to proces przypisywania konkretnych współrzędnych geograficznych do danych cyfrowych, takich jak zdjęcia, mapy czy skany dokumentów. Umożliwia to precyzyjne umiejscowienie danych w systemie odniesienia do rzeczywistych położeń na Ziemi, co jest kluczowe w GIS, fotogrametrii i kartografii do analizy i integracji różnorodnych danych przestrzennych.

GNSS (Global Navigation Satellite System)
GNSS, czyli Globalny System Nawigacji Satelitarnej, to ogólne określenie dla systemów nawigacji opartych na satelitach, takich jak GPS (USA), GLONASS (Rosja), Galileo (UE) czy BeiDou (Chiny). GNSS umożliwia użytkownikom na całym świecie dokładne określanie pozycji, prędkości i czasu, wykorzystywane w geodezji, transporcie, rolnictwie i wielu innych dziedzinach.

GIS (Geographic Information System)
System Informacji Geograficznej (GIS) to zintegrowany zestaw narzędzi do gromadzenia, przechowywania, analizy i prezentacji danych geograficznych i przestrzennych. GIS umożliwia przetwarzanie dużych ilości danych z różnych źródeł, wspierając podejmowanie decyzji, planowanie przestrzenne, zarządzanie zasobami naturalnymi i monitorowanie środowiska.

Grawimetria
Grawimetria to dziedzina geofizyki zajmująca się pomiarem przyspieszenia grawitacyjnego Ziemi. Wykorzystuje instrumenty zwane grawimetrami do detekcji subtelnych zmian w przyciąganiu grawitacyjnym, co pozwala na identyfikację struktur geologicznych pod powierzchnią ziemi, w tym złoża surowców mineralnych, pustki czy anomalie geologiczne. Grawimetria znajduje zastosowanie w poszukiwaniach geologicznych, geodezji oraz badaniach geofizyczny

LITERA H

Hipsometria
Hipsometria to dział geodezji zajmujący się pomiarowaniem i przedstawianiem wysokości terenu na mapach. Technika ta umożliwia analizę ukształtowania terenu poprzez przedstawienie różnic wysokościowych w formie graficznej. Hipsometria wykorzystuje różne metody pomiarowe, takie jak techniki satelitarne, lotnicze lub terenowe, aby precyzyjnie określić wysokość terenu w różnych punktach.

Hołd geodezyjny
Hołd geodezyjny to pomiar wykorzystywany w praktyce geodezyjnej do określenia różnic wysokościowych między punktami na terenie. Polega na pomiarze kąta pionowego między linią łączącą dwa punkty na terenie a horyzontem. Jest to ważna technika wykorzystywana m.in. w budownictwie, inżynierii lądowej i hydrografii.

Horyzont astronomiczny
Horyzont astronomiczny to linia wyznaczająca granicę pomiędzy niebem a ziemią w widoku poziomym. W geodezji jest to punkt odniesienia wykorzystywany do pomiarów astronomicznych, takich jak określanie położenia ciał niebieskich lub kierunków geodezyjnych.

Hektometr (pikietowanie)
Hektometr, zwany również pikietą, to przyrząd geodezyjny wykorzystywany do oznaczania punktów pomiarowych na terenie. Pikietowanie polega na umieszczeniu hektometra w wybranym punkcie terenu i wykonaniu pomiarów z jego wykorzystaniem w celu określenia położenia danego miejsca.

Hydrografia (pomiary)
Hydrografia to dziedzina geodezji zajmująca się badaniem i pomiarowaniem zjawisk związanych z wodami powierzchniowymi, takimi jak rzeki, jeziora czy morza. Pomiar hydrograficzny obejmuje m.in. określanie poziomu wód, badanie rzeźby dna oraz analizę strumieni wodnych. Te dane są istotne dla bezpieczeństwa żeglugi, planowania infrastruktury wodnej oraz ochrony środowiska wodnego.

LITERA I

Inwentaryzacja geodezyjna
Inwentaryzacja geodezyjna to proces dokładnego pomiaru i dokumentacji istniejących obiektów lub terenów w celu utworzenia ich rzetelnej reprezentacji kartograficznej lub cyfrowej. Dotyczy to zarówno budynków i infrastruktury, jak i terenów niezabudowanych. Inwentaryzacja geodezyjna obejmuje pomiary, np. wyznaczanie kształtu, wymiarów, położenia oraz wysokości terenu. Wynikiem tego procesu jest kompleksowy zestaw danych, który może być wykorzystywany do planowania, zarządzania i analizy w różnych dziedzinach, takich jak urbanistyka, budownictwo, ochrona środowiska czy geoinformatyka.

Interpolacja przestrzenna
Interpolacja przestrzenna to technika wykorzystywana w geodezji i kartografii do szacowania wartości cechy przestrzennej (np. wysokości terenu, temperatury, wilgotności) w miejscach, dla których brak jest bezpośrednich danych pomiarowych. Polega na estymacji wartości w punktach pośrednich na podstawie dostępnych pomiarów z pobliskich lokalizacji. Interpolacja przestrzenna może być stosowana do tworzenia gładkich powierzchni wysokościowych, map konturowych, czy też rekonstrukcji obrazu terenu na podstawie nieregularnych pomiarów terenowych lub z obrazów satelitarnych.

Identyfikator działki
Identyfikator działki to unikalny numer lub kod przypisany do konkretnej działki na mapie ewidencyjnej lub katastralnej. Jest to kluczowy element identyfikacyjny, który umożliwia jednoznaczną identyfikację oraz lokalizację danej działki w systemie ewidencyjnym lub katastralnym. Identyfikator działki zawiera informacje o jej położeniu, granicach oraz powiązaniach z innymi działkami w obrębie danego obszaru. Jest wykorzystywany w wielu procesach administracyjnych i prawnych, takich jak sprzedaż nieruchomości, sporządzanie aktów notarialnych czy prowadzenie ewidencji gruntów.

Izohipsa
Izohipsa to linia na mapie łącząca punkty o jednakowej wysokości nad poziomem odniesienia, np. nad poziomem morza. Oznacza to, że każdy punkt leżący na izohipsie ma tę samą wartość wysokościową. Izohipsy są wykorzystywane w kartografii hipsometrycznej do przedstawiania reliefu terenu oraz zróżnicowania wysokościowego na mapach za pomocą linii o różnych wartościach wysokościowych. Dzięki izohipsom można łatwo analizować i interpretować ukształtowanie terenu oraz planować trasy turystyczne czy infrastrukturę drogową.

Izobata
Izobaty to linie na mapie łączące punkty o jednakowej głębokości wody w zbiorniku wodnym, np. jeziorze, morzu czy rzece. Oznacza to, że każdy punkt leżący na izobacie znajduje się na tej samej głębokości. Izobaty są wykorzystywane w hydrografii do przedstawiania rzeźby dna wód, co jest istotne dla żeglugi, rybołówstwa, inżynierii wodnej czy planowania infrastruktury portowej. Dzięki izobatom można łatwo określić głębokość w danym obszarze i analizować jego morfologię wodną.

LITERA J

Jednostka ewidencyjna
Jednostka ewidencyjna to podstawowy obszar geodezyjny, który jest identyfikowany i rejestrowany w ewidencji gruntów lub katastrze nieruchomości. Może to być działka, działka budowlana, nieruchomość budynkowa itp. Jednostki ewidencyjne mają swoje indywidualne numery identyfikacyjne oraz są opisane w dokumentach prawnie regulujących własność i użytkowanie nieruchomości.

Jakość danych geodezyjnych
Jakość danych geodezyjnych odnosi się do stopnia, w jakim informacje geodezyjne są dokładne, precyzyjne, kompleksowe i spójne z rzeczywistością. Obejmuje to aspekty takie jak dokładność pomiarów, niezawodność instrumentów, zgodność danych z normami i standardami oraz ich przydatność w określonym kontekście. Wysoka jakość danych geodezyjnych jest kluczowa dla podejmowania trafnych decyzji i wykonywania precyzyjnych analiz w różnych dziedzinach, takich jak planowanie przestrzenne, budownictwo, ochrona środowiska czy nawigacja.

Jednolity System Odnośny (JTSOK)
Jednolity System Odnośny (JTSOK) to system geodezyjny i kartograficzny stosowany w Polsce, który obejmuje jednolitą sieć geodezyjną, system odniesień przestrzennych oraz system oznaczeń punktów geodezyjnych. Jego celem jest zapewnienie spójności, jednolitości i interoperacyjności danych geodezyjnych oraz umożliwienie ich efektywnego wykorzystania we wszystkich obszarach działalności związanych z geodezją i kartografią.

Jaskinie (pomiary)
Pomiary w jaskiniach to geodezyjne badania jaskiń i krasów, które mają na celu dokładne określenie ich kształtu, rozmiarów, wysokości, głębokości oraz innych charakterystycznych cech. Wykorzystuje się różnorodne techniki pomiarowe, takie jak tachimetryczne pomiary długości, laserowe skanowanie terenu, czy też techniki fotogrametryczne. Pomiary w jaskiniach są istotne dla nauki speleologicznej, ochrony przyrody oraz turystyki jaskiniowej.

Jednostki miar geodezyjnych
Jednostki miar geodezyjnych to specjalne jednostki stosowane w geodezji do wyrażania wielkości długości, powierzchni, kątów, wysokości i innych parametrów przestrzennych. Przykładowe jednostki miar geodezyjnych to metr, kilometr, ar, hektar, stopień, minuta, sekunda kątowa. Ich precyzyjne wykorzystanie jest kluczowe dla dokładności pomiarów geodezyjnych oraz poprawnej interpretacji danych przestrzennych.

LITERA K

Kartografia
Kartografia to nauka oraz praktyka tworzenia, interpretacji, analizy i prezentacji map geograficznych. Kartografowie zajmują się gromadzeniem danych przestrzennych, ich przetwarzaniem i reprezentacją na mapach, wykorzystując różnorodne techniki i narzędzia, takie jak systemy informacji geograficznej (GIS), techniki fotogrametryczne czy teledetekcja. Mapy są niezwykle istotnym narzędziem w geodezji, nawigacji, planowaniu przestrzennym, badaniach terenowych oraz wielu innych dziedzinach.

Kąt azymutalny
Kąt azymutalny to kąt mierzony na płaszczyźnie poziomej, odniesiony do północy geograficznej lub punktu odniesienia na horyzoncie. Jest stosowany w geodezji do określania kierunków oraz orientacji punktów na powierzchni ziemi. Kąt azymutalny jest wyrażany w stopniach, minutach i sekundach kątowych, lub w postaci ułamków dziesiętnych, gdzie pełny obrót to 360 stopni.

Koordynaty geograficzne
Koordynaty geograficzne to zestaw wartości numerycznych określających położenie punktu na powierzchni ziemi. Zazwyczaj obejmują one szerokość geograficzną, długość geograficzną oraz wysokość nad poziomem morza. Szerokość i długość geograficzna wyrażane są w stopniach, minutach i sekundach, natomiast wysokość może być wyrażana w metrach lub stopniach.

Kataster nieruchomości
Kataster nieruchomości to oficjalny rejestr gruntów oraz budynków, prowadzony przez organy administracji państwowej. Zawiera on informacje o granicach i parametrach działek, ich właścicielach, rodzaju użytkowania, obciążeniach hipotecznych oraz innych istotnych danych dotyczących nieruchomości. Kataster nieruchomości ma kluczowe znaczenie w procesie ewidencji gruntów i zarządzaniu nieruchomościami.

Klasyczne metody pomiarowe
Klasyczne metody pomiarowe to tradycyjne techniki wykorzystywane w geodezji do pomiarów terenowych i kartograficznych. Obejmują one między innymi tachimetrię, teodolitrię, niwelację, triangulację oraz różne metody fotogrametryczne. Pomimo rozwoju nowoczesnych technologii pomiarowych, klasyczne metody nadal znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach geodezji, szczególnie tam, gdzie wymagana jest wysoka precyzja i dokładność pomiarów.

LITERA L

Linia brzegowa (pomiary)
Linia brzegowa to granica między lądem a wodą, którą określa się na podstawie pomiarów geodezyjnych. Pomiary linii brzegowej są istotne dla planowania przestrzennego, ochrony środowiska, nawigacji oraz innych dziedzin, szczególnie w obszarach przybrzeżnych. Wykorzystuje się do tego różnorodne metody pomiarowe, takie jak GPS, teodolity, czy techniki fotogrametryczne.

Lokalizacja obiektów
Lokalizacja obiektów odnosi się do określenia położenia punktów, budynków, czy infrastruktury na powierzchni ziemi. Jest to proces polegający na ustaleniu współrzędnych geograficznych danego obiektu, co ma kluczowe znaczenie w wielu dziedzinach, takich jak nawigacja, planowanie przestrzenne, czy zarządzanie infrastrukturą miejską. Lokalizacja obiektów może być dokonywana za pomocą różnych technologii, w tym GPS, GIS, czy technik pomiarowych.

Lustracja terenu
Lustracja terenu to proces polegający na dokładnym badaniu i dokumentowaniu ukształtowania powierzchni terenu. Obejmuje ono pomiary wysokościowe, wyznaczanie punktów charakterystycznych, oraz tworzenie map terenowych. Lustracja terenu jest niezbędna przy planowaniu inwestycji budowlanych, rolniczych czy infrastrukturalnych, a także ma istotne znaczenie w monitoringu środowiska naturalnego.

Leica (sprzęt pomiarowy)
Leica Geosystems to renomowany producent wysokiej jakości sprzętu geodezyjnego, w tym instrumentów pomiarowych, systemów GPS, teodolitów, tachimetrów, czy skanerów laserowych. Produkty Leica są szeroko stosowane w geodezji, budownictwie, archeologii, oraz wielu innych dziedzinach, ze względu na ich precyzję, niezawodność i innowacyjne technologie.

Lotnicze pomiary fotogrametryczne
Lotnicze pomiary fotogrametryczne to metoda pozyskiwania danych przestrzennych z powietrza za pomocą aparatury fotograficznej lub sensorów obrazowych. Wykorzystuje się do tego specjalne samoloty lub drony. Fotogrametria lotnicza jest stosowana w tworzeniu map, planowaniu urbanistycznym, monitoringu środowiska, czy badaniach archeologicznych, zapewniając szeroki zakres informacji o terenie na dużą skalę.

LITERA Ł

Łączenie sieci geodezyjnych
Łączenie sieci geodezyjnych to proces ujednolicania i zestawiania danych pomiarowych pochodzących z różnych pomiarów geodezyjnych, takich jak triangulacja, niwelacja czy geodezyjne pomiary GPS. Celem jest stworzenie spójnej, jednolitej sieci punktów geodezyjnych, które mogą być wykorzystywane w dalszych pracach pomiarowych i geodezyjnych, zapewniając precyzję i spójność danych.

Łańcuch triangulacyjny
Łańcuch triangulacyjny to ciąg punktów pomiarowych rozmieszczonych wzdłuż trójkątów tworzących siatkę triangulacyjną. Ta metoda pomiarowa, używana głównie przed wprowadzeniem technologii GPS, polega na wyznaczaniu odległości i kątów między punktami, co umożliwia ustalenie pozycji punktów na powierzchni ziemi. Łańcuchy triangulacyjne stanowiły podstawę dla map topograficznych i pomiarów geodezyjnych.

Łoże pomiarowe
Łoże pomiarowe to specjalnie przygotowany grunt lub podkład, na którym ustawiane są instrumenty pomiarowe podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych, takich jak teodolity, tachimetry czy dalmierze. Łoże pomiarowe musi być stabilne, płaskie i wolne od zaburzeń, aby zapewnić dokładność pomiarów.

Łata niwelacyjna
Łata niwelacyjna to element wyposażenia niwelatora, służący do ustalania poziomu względnego terenu. Składa się z drewnianego lub metalowego pręta o znanej długości, który jest umieszczany pionowo na wybranym punkcie pomiarowym. Niwelator wyznacza wysokość tego punktu na podstawie odczytu na łacie niwelacyjnej, co umożliwia dokładne pomiary różnicy wysokości terenu.

Łuk geodezyjny
Łuk geodezyjny to fragment krzywej ziemi, który jest mierzony i opisywany w geodezji. Łuki geodezyjne są często wykorzystywane do reprezentowania zakrzywienia powierzchni Ziemi na mapach i w modelach terenowych. Pomiar łuków geodezyjnych jest istotny w celu dokładnego określenia kształtu i wymiarów naszej planety.

LITERA M

Mapa numeryczna
Mapa numeryczna to rodzaj mapy, która opiera się na danych numerycznych reprezentujących topografię terenu. Zamiast tradycyjnych symboli i rysunków, wykorzystuje się tutaj numeryczne wartości wysokości terenu, nachylenia, rozmieszczenia obiektów itp. Mapy numeryczne są wykorzystywane w systemach informacji geograficznej (GIS) oraz w modelowaniu terenu.

Meridian
Meridian to linia wyznaczająca kierunek północ-południe na powierzchni Ziemi. Jest to linia, która łączy biegun północny z biegunem południowym i przechodzi przez punkt zerowy na podziałce długości geograficznej (np. Greenwich w Wielkiej Brytanii). Meridiany są wykorzystywane w geodezji do określania kierunków i ustalania lokalizacji geograficznych.

Metoda GNSS
Metoda GNSS (Global Navigation Satellite System) wykorzystuje systemy satelitarne, takie jak GPS (Global Positioning System), GLONASS, Galileo czy Beidou, do określania pozycji punktów na powierzchni Ziemi. Dzięki sygnałom nadawanym przez satelity, odbiorniki GNSS mogą precyzyjnie określać współrzędne geograficzne, wysokość oraz prędkość, co jest niezwykle przydatne w geodezji, nawigacji i innych dziedzinach.

Model 3D
Model 3D to trójwymiarowa reprezentacja obiektów lub terenu, która zawiera informacje o ich wysokości, szerokości i głębokości. W geodezji modele 3D są używane do analizy terenu, planowania budowy, tworzenia wizualizacji oraz symulacji różnych scenariuszy. Mogą być generowane na podstawie danych pomiarowych, np. z lotniczych skanów laserowych (LiDAR) lub z fotogrametrii.

Mierniczy przysięgły
Mierniczy przysięgły to osoba uprawniona do wykonywania pomiarów geodezyjnych i czynności związanych z katastrem nieruchomości, która złożyła przysięgę przed właściwym organem sądowym. Ich zadaniem jest wykonywanie pomiarów terenowych, tworzenie map, sporządzanie dokumentacji geodezyjnej i inne czynności związane z ustalaniem granic i stanu prawnego nieruchomości.

LITERA N

Niwelacja terenu
Niwelacja terenu to proces pomiarowy polegający na ustalaniu wysokości punktów na powierzchni ziemi względem ustalonego poziomu odniesienia, czyli poziomu zerowego. Wykorzystuje się do tego niwelatory, czyli instrumenty pomiarowe, które pozwalają na precyzyjne określenie różnic wysokościowych między punktami. Niwelacja terenu jest niezbędna w budownictwie, planowaniu terenów, a także w hydrologii i geologii.

Nieruchomość
Nieruchomość to grunt wraz z jego składnikami, tj. budynkami lub ich częściami, uprawami rolnymi, lasami, wodami, prawami do nich związanymi oraz innymi składnikami majątku odrębnego. W geodezji pojęcie nieruchomości odnosi się do obszarów, które są przedmiotem pomiarów, inwentaryzacji, podziałów oraz prowadzenia ewidencji gruntów.

Nadir
Nadir to punkt na nieboskłonie znajdujący się dokładnie pod punktem obserwacji, czyli punktem, w którym promień wzroku lub linia wzroku przechodzi przez powierzchnię ziemi prostopadle. W fotogrametrii punkt nadir to punkt, w którym osiada promień świetlny kamery lotniczej podczas wykonywania zdjęć lotniczych. Jest to ważne pojęcie w analizie i interpretacji zdjęć lotniczych.

Nomenklatura geodezyjna
Nomenklatura geodezyjna to system nazw i oznaczeń używanych w geodezji do identyfikacji i opisu różnych elementów i obiektów przestrzennych, takich jak punkty geodezyjne, granice działek, szlaki pomiarowe itp. Jest to system standaryzowany, który ułatwia identyfikację i wymianę informacji między różnymi użytkownikami danych geodezyjnych.

Numeryzacja map
Numeryzacja map to proces przekształcania map papierowych lub analogowych na formę cyfrową. Polega na wprowadzeniu danych z mapy do komputerowego systemu informacji geograficznej (GIS) lub innej aplikacji geoprzestrzennej, co umożliwia ich przechowywanie, edycję, analizę i prezentację w formie elektronicznej. Numeryzacja map jest istotnym krokiem w cyfrowej transformacji danych geodezyjnych i kartograficznych.

LITERA O

Ortogonalizacja
Ortogonalizacja to proces przekształcenia zdjęć lotniczych w taki sposób, aby linie na zdjęciach były proste i równoległe do siebie w rzeczywistości. Jest to istotne dla mapowania, ponieważ ułatwia to dokładne pomiarowanie i analizę powierzchni terenu.

Odległość zenitalna
Odległość zenitalna to kąt zawarty między linią pionową, przechodzącą przez obiekt, a linią łączącą ten obiekt z punktem na horyzoncie, który znajduje się dokładnie pod obserwatorem. Jest to pojęcie stosowane głównie w fotogrametrii do określania pozycji obiektów na zdjęciach lotniczych.

Ortografia lotnicza
Ortografia lotnicza to sposób przedstawiania terenu na mapach powstałych na podstawie zdjęć lotniczych. Polega na umieszczeniu obiektów na mapie w taki sposób, aby ich położenie odpowiadało rzeczywistemu położeniu na terenie. Ortografia lotnicza uwzględnia efekty perspektywiczne, co jest istotne dla dokładnego odwzorowania topografii.

Odwzorowanie kartograficzne
Odwzorowanie kartograficzne to proces przekształcenia powierzchni trójwymiarowej Ziemi na płaszczyznę mapy. Istnieje wiele różnych metod odwzorowania, z których każda ma swoje zalety i ograniczenia. Celem odwzorowania kartograficznego jest zachowanie proporcji, kształtów i kątów, aby mapa była jak najbardziej wiernym odwzorowaniem terenu.

Ośrodek dokumentacji geodezyjnej
Ośrodek dokumentacji geodezyjnej to instytucja lub jednostka odpowiedzialna za gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie dokumentacji geodezyjnej, czyli wszystkich danych związanych z pomiarami geodezyjnymi, inwentaryzacjami, podziałami działek itp. Ośrodek ten może być częścią administracji państwowej lub prywatną instytucją zajmującą się archiwizacją danych geodezyjnych.
 

LITERA P

Plan zagospodarowania przestrzennego
Plan zagospodarowania przestrzennego (PZP) to dokument określający zasady zagospodarowania przestrzennego danego obszaru, w tym przeznaczenie terenów pod zabudowę, infrastrukturę, obszary zielone itp. PZP reguluje sposób użytkowania terenu i kształtowanie przestrzeni w kontekście jego funkcji społeczno-gospodarczych i środowiskowych.

Punkt geodezyjny
Punkt geodezyjny to punkt o znanych współrzędnych geodezyjnych, który służy jako odniesienie do pomiarów terenowych. Punkt ten może być oznaczony na terenie przy użyciu znaków geodezyjnych lub być częścią sieci punktów geodezyjnych, które są wykorzystywane do dokładnych pomiarów i mapowania.

Profil terenu
Profil terenu to graficzne przedstawienie ukształtowania powierzchni terenu wzdłuż wybranej linii, zazwyczaj poprzecznej do kierunku terenu. Profil ten pokazuje różnice wysokości terenu na danej trasie, co jest przydatne przy projektowaniu dróg, kolei, kanałów, rurociągów itp.

Pomiary satelitarne
Pomiary satelitarne to technika pomiarowa polegająca na wykorzystaniu danych pozyskiwanych z satelitów umieszczonych na orbicie okołoziemskiej. Za pomocą specjalnych systemów pozycjonowania, takich jak GPS, pomiary satelitarne pozwalają określić współrzędne geograficzne punktów na Ziemi z dużą dokładnością.

Prace terenowe
Prace terenowe to działania wykonywane na terenie w celu dokonywania pomiarów geodezyjnych, inwentaryzacji, podziałów działek, wytyczania budynków, kontrolowania stanu terenu itp. Prace te mogą obejmować zarówno pomiary terenowe, jak i prace dokumentacyjne związane z opracowaniem wyników pomiarów.

LITERA R

Rejestr granic

Rejestr granic to oficjalna dokumentacja zawierająca informacje o granicach nieruchomości oraz ich ewentualnych zmianach. Jest to ważne narzędzie dla geodetów i właścicieli nieruchomości w celu śledzenia historii i ewentualnych sporów dotyczących granic.

Rzędna punktu

Rzędna punktu to wysokość punktu w stosunku do ustalonego poziomu odniesienia, na przykład poziomu morza. Jest to istotny parametr przy opisie ukształtowania terenu i planowaniu budowy infrastruktury.

Rozgraniczenie nieruchomości
Rozgraniczenie nieruchomości to czynność polegająca na dokładnym określeniu granic poszczególnych działek lub obszarów gruntowych. Jest to proces wykonywany przez geodetów w celu uniknięcia sporów granicznych między sąsiadującymi właścicielami.

Reambulacja granic

Reambulacja granic to procedura polegająca na ponownym wyznaczeniu i oznaczeniu granic nieruchomości w przypadku ich niejasności, sporów lub potrzeby ich aktualizacji. Jest to ważne działanie mające na celu uregulowanie stosunków prawnych między sąsiadującymi posiadaczami ziemi.

Rozwinięcie mapy

Rozwinięcie mapy to proces tworzenia szczegółowych, powiększonych wersji map geodezyjnych lub topograficznych. Może być to wykorzystywane do bardziej dokładnego przedstawienia terenu w wybranych obszarach lub do analizy szczegółów topograficznych.

LITERA S

Sieć triangulacyjna

Sieć triangulacyjna to system punktów pomiarowych rozlokowanych w sposób regularny na terenie, który umożliwia dokładne określenie położenia innych punktów w oparciu o triangulację. Jest to podstawa dla pomiarów geodezyjnych i mapowania terenu.

System informacji przestrzennej

System informacji przestrzennej (GIS) to system komputerowy służący do gromadzenia, przechowywania, analizy i prezentacji danych przestrzennych, czyli informacji związanych z położeniem geograficznym. GIS znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, czy zarządzanie infrastrukturą.

Skaning laserowy

Skaning laserowy to technika pomiarowa wykorzystująca wiązkę laserową do szybkiego i precyzyjnego rejestrowania trójwymiarowej struktury obiektów. Jest stosowany między innymi w geodezji do tworzenia chmury punktów, która może być następnie przetwarzana w celu uzyskania dokładnych modeli terenu czy budynków.

Szkic polowy

Szkic polowy to ręczne lub komputerowe sporządzenie rysunku przedstawiającego położenie punktów pomiarowych, terenowych obiektów czy innych istotnych elementów w terenie. Jest to ważne narzędzie w pracy geodetycznej podczas wykonywania pomiarów terenowych.

Stacja totalna

Stacja totalna to urządzenie pomiarowe wykorzystywane w geodezji do wykonywania różnorodnych pomiarów terenowych, takich jak określanie kątów i odległości. Jest to zaawansowane narzędzie, które integruje w sobie teodolit z dalmierzem elektronicznym, umożliwiając precyzyjne pomiary.

LITERA T

Tachimetr

Tachimetr to urządzenie pomiarowe wykorzystywane w geodezji do precyzyjnego pomiaru kątów horyzontalnych i wertykalnych oraz odległości. Jest to zaawansowane narzędzie, które integruje teodolit z dalmierzem elektronicznym, umożliwiając szybkie i dokładne pomiary terenowe.

Triangulacja
Triangulacja to technika pomiarowa polegająca na wyznaczaniu położenia punktów na podstawie pomiaru kątów i odległości między nimi. Jest to podstawowa metoda używana w geodezji do tworzenia sieci punktów pomiarowych na terenie.

Transformacja układów współrzędnych

Transformacja układów współrzędnych to proces konwersji danych przestrzennych z jednego układu współrzędnych geodezyjnych na inny. Jest to ważne działanie przy integracji danych z różnych źródeł oraz w celu zapewnienia spójności danych geoprzestrzennych.

Teledetekcja

Teledetekcja to technika zdalnego wykrywania i zbierania informacji o powierzchni Ziemi za pomocą różnych czujników umieszczonych na statkach kosmicznych, samolotach lub na ziemi. Jest wykorzystywana w geodezji do tworzenia map, monitorowania zmian środowiskowych i prowadzenia analiz terenowych.

Topografia

Topografia to dziedzina geodezji zajmująca się pomiarowym opisywaniem powierzchni Ziemi, w tym określaniem kształtu terenu, położenia punktów i obiektów oraz tworzeniem map. Jest to podstawa dla planowania i projektowania różnorodnych inwestycji oraz dla analizy terenowej.

LITERA U

Ustalenie granic działki
Ustalenie granic działki to proces określenia dokładnych granic nieruchomości, który może być przeprowadzony przez geodetę. Jest to istotne działanie przy podziale, sprzedaży lub dziedziczeniu nieruchomości.

Układ współrzędnych geodezyjnych
Układ współrzędnych geodezyjnych to system współrzędnych geograficznych, który umożliwia precyzyjne określanie położenia punktów na powierzchni Ziemi. Jest to podstawa dla prowadzenia pomiarów geodezyjnych i tworzenia map.

UTM (Universal Transverse Mercator)
UTM to system współrzędnych kartograficznych stosowany do opisu położenia punktów na powierzchni Ziemi. Jest to powszechnie używany system, który dzieli Ziemię na strefy, co ułatwia dokładne określanie położenia geograficznego.

Urządzenia pomiarowe
Urządzenia pomiarowe to różnego rodzaju narzędzia i sprzęt wykorzystywane w geodezji do wykonywania pomiarów terenowych, takie jak tachimetry, stacje totalne, dalmierze, GPS czy teodolity. Są niezbędnym wyposażeniem geodetów podczas pracy w terenie.

Udział w postępowaniu spadkowym (geodeta)
Udział w postępowaniu spadkowym to działanie geodety polegające na ustalaniu granic nieruchomości w kontekście dziedziczenia majątku po zmarłym. Geodeta może być powoływany do udziału w procesie spadkowym w celu ustalenia granic nieruchomości oraz sporządzenia niezbędnej dokumentacji.

LITERA W

Wysokość geodezyjna
Wysokość geodezyjna to odniesienie wysokości punktu na powierzchni Ziemi do ustalonego poziomu odniesienia, na przykład do poziomu morza. Jest to istotna informacja w geodezji, wykorzystywana do tworzenia map wysokościowych i analiz terenowych.

Współrzędne GPS
Współrzędne GPS to dane opisujące położenie punktu na Ziemi, określane przy użyciu systemu Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (GPS). Są to trójwymiarowe współrzędne, które pozwalają precyzyjnie zlokalizować obiekt na powierzchni Ziemi.

Wznowienie znaków granicznych
Wznowienie znaków granicznych to działanie geodetyczne polegające na ponownym ustawieniu lub odtworzeniu granic nieruchomości na podstawie dostępnej dokumentacji. Jest to konieczne w przypadku, gdy granice nieruchomości zostały zatarte lub niejasne.

Wycena nieruchomości
Wycena nieruchomości to proces określania wartości rynkowej nieruchomości, który może być przeprowadzony przez geodetę na podstawie analizy danych geodezyjnych, takich jak położenie, powierzchnia czy dostępność infrastruktury.

Wypis z rejestru gruntów
Wypis z rejestru gruntów to dokument urzędowy zawierający informacje dotyczące konkretnej nieruchomości, takie jak dane właściciela, granice działki, obciążenia hipoteczne czy inne zapisy prawne. Jest to ważny dokument używany w procesach transakcyjnych związanych z nieruchomościami.

LITERA Z

Zdjęcia lotnicze

Zdjęcia lotnicze to obrazy terenu uzyskane za pomocą aparatury fotograficznej umieszczonej na pokładzie statku powietrznego. Wykorzystywane są w geodezji do tworzenia map, analiz terenowych i planowania przestrzennego.

Zasięg terenowy

Zasięg terenowy to obszar, na którym prowadzone są prace pomiarowe przez geodetów. Może to być określony obszar ziemi lub teren o konkretnej charakterystyce, w którym wykonuje się pomiary.

Znak geodezyjny

Znak geodezyjny to umowny punkt lub obiekt, który został specjalnie oznaczony i umieszczony na terenie w celu ułatwienia prowadzenia pomiarów geodezyjnych. Może to być metalowy słup, betonowy punkt odniesienia lub inny charakterystyczny znak.

Zmiana użytkowania gruntu
Zmiana użytkowania gruntu to proces polegający na zmianie sposobu wykorzystania danego obszaru ziemi, na przykład z rolniczego na przemysłowy lub z terenów zielonych na zabudowane. Jest to istotny element planowania przestrzennego, który może wymagać aktualizacji dokumentacji geodezyjnej.

LITERA Ź

Źródła danych przestrzennych

Źródła danych przestrzennych to wszelkie zbiory informacji dotyczących przestrzeni geograficznej, takie jak mapy, zdjęcia lotnicze, pomiary terenowe czy dane z systemów nawigacyjnych. Są one wykorzystywane w geodezji do tworzenia map, analiz terenowych i planowania przestrzennego.

Źródłowy punkt pomiarowy
Źródłowy punkt pomiarowy to wyznaczony punkt, którego współrzędne są znane i służy jako odniesienie do przeprowadzania pomiarów geodezyjnych w danym obszarze. Jest to punkt o znanej lokalizacji i wysokości, od którego rozpoczyna się pomiar.

LITERA Ż

Żyroskop geodezyjny
Żyroskop geodezyjny to urządzenie wykorzystywane w geodezji do pomiaru kątów obrotu oraz kierunków. Działa na zasadzie prawa zachowania momentu pędu i jest używany m.in. do pomiarów kątów azymutalnych, obrotów terenu oraz kierunków punktów pomiarowych.

Żywotność danych geodezyjnych
Żywotność danych geodezyjnych to okres, przez który dane te zachowują swoją aktualność i przydatność. W przypadku danych przestrzennych, taka jak mapy czy pomiary terenowe, ich żywotność zależy od stopnia zmian w terenie oraz technologii ich pozyskania i aktualizacji.

Żegluga (pomiary dla)

Żegluga (pomiary dla) to dział geodezji zajmujący się pomiarami i kartografią obszarów morskich i wodnych. Geodeci wykonują pomiary głębokości, kształtu dna oraz innych parametrów wodnych, które są istotne dla żeglugi i bezpieczeństwa nawigacji.

Żłobienie terenu

Żłobienie terenu to proces polegający na wykonywaniu nacięć lub zagłębień w terenie w celu dokonania pomiarów geodezyjnych. Może być stosowane do wyznaczania punktów pomiarowych, prowadzenia kabli geodezyjnych czy tworzenia modeli terenu.